Durduk Yere Aklımıza ve Dilimize Dolanan Şarkıların Sebebi Nedir?

Evet arkadaşlaaar, bugünkü konumuz yersiz bir şekilde hafızamızda yer edinen şarkılar! Tamam tamam silin o yüzünüzdeki memnuniyetsiz ifadeyi. Konu oldukça tatsız, farkındayım. Hatta bu metni dilinizde sürekli bir Serdar Ortaç şarkısı ile okuduğunuzu bile tahmin edebiliyorum ama bence olaya aydınlık getirme şeklimiz gayet eğlenceli olacak.

Ama gerçekten ne kadar illet bir durum değil mi? O ders notları kafamızda yer edinsin diye canımız çıkıyor ama çok alakasız bir şarkıyı iki dinlemede ezberleyebiliyoruz. Bunlar hep kafamızdan RAM yememize neden oluyor farkındayım. Peki nedir arkadaş bu durumun nedeni? Yani biz hayatımız boyunca dilimizde alakasız bir şarkı ile dolaşmaya mahkum muyuz? Gelin birlikte inceleyelim.

1.       Şarkıların zihnimizde yer edinmesinin en büyük nedeni, aşikar olma durumu. Yani arkadaşlar, siz bir şarkıyı bir kere tek dinlediğinizi sanıyorsunuz ama durum öyle değil. Hatta içinizde şey diyenler bile vardır “Ya bir kere açıp dinlemişliğim yok, ama şarkı ezberimde.” İşte siz açıp dinlemiyorsunuz ama ister istemez o şarkıya bir yerden maruz kalıyorsunuz. Yani cafeye gittiniz diyelim arkadaşlarınızla, derin bir sohbetin içindesiniz ya da telefonlarınıza gömülmüşsünüz (ikincisi daha büyük bir ihtimal) o anda cafede bir şarkı çalıyor, hep çalmak zorundadır ya zaten. Siz aslında şarkının çaldığının farkında bile değilsiniz belki ama zihniniz bunu fark ediyor. Ki artık şarkılar her alanda. Mesela sosyal medyada dolaşıyorsunuz, biri paylaşmış. Arabada yolculuk ediyorsunuz radyoda çalıyor falan. Sürekli maruz kaldığınız bu şarkı da ister istemez ezberinizde kalıyor ve zihninizde yer ediniyor.

2.       Ruh hali de bir şarkının zihninizde yer edinmesi için en önemli etkenlerden biridir. Örneğin siz mutsuz olursunuz, artık sebebi ne ise, o anda hüzünlü şarkılar dikkatinizi çeker. Diyelim ki mutlusunuz, bu sefer de eğlenceli şarkılar zihninizde yer edinir. Bu nedenle normal şartlarda dinlemeyeceğiniz bir şarkı sırf ruh halinize uygun diye hafızanızda yer edinir.

3.       Üçüncü seçeneğimiz, daha bilimsel temelli bir seçenek. Bilim adamları, her alanda olduğu gibi bu alanda da derin ve sürekli araştırmalar yapmışlar. Yani “İsviçreli bilim adamları” adını duymaya alışkın olduğumuz için, bu duymadığımızda durum bize biraz güvensiz gelse de bilimsel temelli bir görüş bu. Bu görüşe göre, istemediğimiz ya da alakasız gördüğümüz şarkının hafızamızda yer edinmesi earworm deniyor. Earworm, insanların ortada hiçbir geçerli nende ya da beğenme durumu yokken hafızalarında yer edinen, sürekli söyleyip durdukları şarkı ya da melodiye verilen isimdir. Peki bu earworm mantığı neye dayandırılmaktadır? Gelin birlikte inceleyelim.

Earworm, yukarıda da belirttiğimiz gibi, kişinin hiç alakası olmadığı halde bir şarkıyı sürekli mırıldanma durumudur.

• Earworm, bu hususta birçok enden sıralamaktadır. Bunların ilkinde imgelerdir. Örneğin bir şarkıda bir cisim ya da objeden bahsediliyor ise, biz o objeyi gerçek hayatta gördüğümüzde o şarkı gelir. Örneğin muz görünce aklımıza ne gelir? “Çikita Muz” şarkısı… Allah’ım sen dayanma gücü ver dedirten bir durum.

• Earworma göre, eğer nadir kullanılan bir kelime bir şarkıda geçiyor ise, o kelimeyi duyduğumuz ya da gördüğümüzde aklımıza o şarkı gelir. Mesela “Git gide anneme benziyorum Afitap.” Kişi afitap kelimesini duyunca aklına ister istemez bu şarkı gelecektir. Ve başlayacaktır söylemeye. Yani şimdi melodi ile okuduğu gibi :)

• Diğer iki husus ise yukarıda bahsettiğimiz iki unsurdur, aşına olmak ve ruh hali. Earworm, yukarıda bahsettiğimiz iki durumun da şarkının dilimize dolamasını tetiklediğini savunmaktadır.